زندگی‌نامه فرمانده نامدر جهاد و مقاومت سید حسین انوری

سید حسین انوری یکی از مشهور ترین و برجسته ترین فرمانده جهادی بود که نامش لرزه بر اندام دشمنان و نیروهای اشغالگر اتحاد جماهیر شوروی و مزدوران آنها می‌انداخت. شجاعت بی‌مانند و تدابیر نظامی او خواب را از چشمان دشمنان ربوده بود و دشمن هیچ گاه نتوانست مناطق تحت کنترل او را تصرف نماید.

تولد و تحصیلات

سید حسین انوری در سال ۱۳۳۵خورشیدی در یک خانوادۀ مذهبی در ولسوالی «شیخعلی» از توابع ولایت «پروان» چشم به جهان گشود. پدرش حاجی سید انور شاه از سادات معروف و خوشنام منطقه بود. انوری تحصیلات ابتدایی را در سال ۱۳۴۱ از مکتب شیخ علی آغاز نمود و دورۀ ابتدایی و متوسطه را در زادگاهش سپری نمود و سپس برای ادامۀ تحصیل در مقاطع بالاتر به کابل رفت و در لیسه‌ی عالی «ابن سینا» شامل گردید. بعد از پایان این مقطع وارد آکادمی «تربیت معلم» کابل گردید و مدرک (لیسانس) خود را از آکادمی مذکور دریافت نمود. پس از فراغت از تحصیلات رسمی، مدتی به حیث کارمند دولت، در ادارات دولتی ولایت «هلمند» مصروف کار شد و تا کودتای هفتم ثور 1357 به فعالیت ادامه داد.

جهاد و ایثار

پس از کودتای هفتم ثور و استقرار نظام دموکراتیک خلق، زنده‌یاد انوری، وظیفۀ حکومتی را ترک گفت و به صف مجاهدین پیوست. همزمان با آغاز خیزش سراسری مردم افغانستان علیه رژیم کمونیستی در بهار سال 1358، او در زمره‌ی پیشگامان قیام و نهضت دینی و مردمی قرار گرفت. به دنبال گسترش قیام‌های مردمی، گروه‌های متعدد جهادی، یکی پس از دیگری در داخل و خارج عرض اندام نمودند. یکی از آن احزاب جهادی و مکتبی، حزب حرکت اسلامی افغانستان تحت رهبری حضرت آیت الله محسنی بود که در سال 1358 عرض اندام نمود. در پی تشکیل سازمان مذکور، انوری و مجاهدان همسنگرش به حرکت اسلامی افغانستان پیوستند. وی در چوکات تشیکلات مذکور «شورای ولایتی کابلِ» حرکت اسلامی را پدید آورد تا مبارزات مجاهدین در ولایات کابل، میدان، پروان و سایر نواحی مجاور با پایتخت را ساماندهی نماید.

فعالیت‌ها و مجاهدت‌های سترجنرال انوری در سال‌های جهاد و پیکار ضد روسی را می‌توان از باشکوه‌ترین و ماندگارترین مقاطعِ حیات جهادی ـ سیاسی وی به شمار آورد. شورای ولایتی کابل تحت فرماندهی سید حسین انوری در این سال‌های خون و آتش‌، ضمن تأسیس پایگاه‌های متعدد نظامی و تعلیمی در اطراف کابل (از جمله پایگاه مهم نظامی در درّه‌ی استراتژیک سنگلاخ در حوالی کابل)، نبردهای سرنوشت‌سازی را علیه قوای نظامی اتحاد شوروی و نیروهای رژیم منفور کابل ساماندهی و فرماندهی نمود. انوری در سال‌های جهاد آنچنان خوش درخشید و از خود لیاقت وشجاعت نشان داد که در اندک زمانی به یکی از نام‌آوران جهادِ پرشکوه مردم افغانستان مبدل شد و نامش درکنار فرماندهان صاحب‌نامی چون احمد شاه مسعود، شهید عبد الحق، جلال الدین حقانی، سید حسن جگرن، اسماعیل خان و امثال آنها مطرح گردید. در آن مقطع، انوری، نام‌آورترین فرماندۀ جهادی شیعه مذهب در افغانستان به شمار می‌آمد که از اعتبار و اشتهار جهانی برخوردار بود.

 به  دلیل همان ایثارها و پیکارها، در اواخر دهه‌ی شصتِ خورشیدی، انوری سمت فرمانده کل نظامى حركت اسلامى را عهده‌دار شد و در همین مقطع، تشكيلات منظم نظامى تحت عنوان «غُند حضرت مهدى(عج)» را در درّه‌ی سنگلاخ ایجاد و سازماندهى نمود. در قرارگاه مرکزی و پایگاه‌هاى فرعیِ تشکیلات مذکور علاوه برفعاليت‌هاى نظامى و رزمی، مجاهدت‌های فرهنگى و فکری و تبلیغی را نيز ساماندهی نمود. نشرياتی از قبيل: پيام سنگر، پيام شهداء، پيام بانوان، مسئولیت زن مسلمان، طلوع سبز و ... از بخش فرهنگى «غُند حضرت مهدى(عج)» چاپ و منتشر می‌گردید. هم‌چنین بخش فرهنگی پایگاه مذکور، اقدام به راه‌اندازى يك استيشن راديویی با فركانس و موج كوتاه به نام «راديو صداى كابل» مبادرت كرد كه تا پيروزى مجاهدين به فعاليتِ رسانه‌ی خود ادامه مى‌داد.

پس از فرار و عقب‌نشینی خفت‌بار قوای ارتش سرخ اتحاد شوروی از افغانستان، انوری و نیروهای تحت امرش هم‌چنان به پیکار و جهاد مقدس علیه رژیم دست نشانده‌ی شوروی ادامه دادند و ضربات سختی را بر آنان وارد نمودند. بعد از شکست و فروپاشیِ رژیم خلقی و ورود پیرزومندانه‌ی مجاهدین به پایتخت، نیروهای نظامی حرکت اسلامی (از جمله مجاهدین شورای ولایتی کابل تحت امر فرمانده انوری) جزو اولین نیروهایی بودند که وارد پایتخت کشور شدند و کنترل بخش‌های مهمی از کابل (مانند تپه‌ی استراتژیک اسکاد) را در اختیار گرفتند.

 در نخستین جنگ‌های دفاعی در سپیده‌دم پیروزی انقلاب که میان نیروهای حزب اسلامی حکمتیار و حزب اتحاد اسلامی سیاف از یکسو و قوت‌های حزب وحدت اسلامی و حرکت اسلامی از سوی دیگر در میدان‌شهر و کابل درگرفت؛ فرمانده انوری رشادت‌های آشکار و ماندگاری از خود نشان داد و جانانه از حریم خانه و ناموس مردم خود به دفاع برخاست؛ اما آنگاه که جنگ‌های مذکور حالت قومی ـ تنظیمی به خود گرفت و از چوکات «دفاع» بیرون رفت، فرمانده انوری متأثر از آموزه‌های اسلام و جهاد، از مشارکت در منازعات قومی ـ تنظیمی خود داری نمود.

سیاست و مدیریت

سترجنرال انوری پس از پیروزی جهاد و ورود مجاهدین به شهر کابل،  ابتدا عضویت «کمسیون دفاع و امنیت کابل» را احراز نمود و سپس عضو «شورای عالی دولت اسلامی افغانستان» گردید و در عین زمان به حیث وزیر «کار و امور اجتماعی» دولت اسلامی افغانستان نیز ایفای وظیفه می‌نمود. وی از سال 1371 تا سال 1375 سمت و مسئولیت مذکور را به عهده داشت و نشان داد که علاوه بر مردِ رزم و پیکار، مردِ تدبیر و سیاست هم هست.

یکی از اتهامات ناروایی که از طرف جنگسالاران فتنه گر بر ایشان وارد گردید خیانت و نقش وی در خلق فاجعه افشار بود که هیچ سند و مدرک معتبری هم ارائه نگردید. و مرحوم انوری چندین بار از رهبران حزب حزب وحدت یعنی آقایان محمد محقق و کریم خلیلی برای مناظره زنده تلویزیونی در مورد افشار دعوت به عمل آورد که کسی متأسفانه آنها حاظر به مناظره نشدند.

مقاومت و خلق امید

از ابتدای ظهور و جولان گروه طالبان، نیروهای حرکت اسلامی تحت فرماندهی سترجنرال انوری در چوکات وزارت دفاعِ دولت اسلامی افغانستان، دست به دفاع و مقاومت علیه پیشروی‌های جریان مذکور زدند و به مدت دو سال، ماشین جنگی طالبان را در اطراف کابل زمینگیر نمودند.

 پس از استیلای گروه طالبان بر شهرها و ولایات مختلف (از جمله پایتخت و شهرهای مزار شریف و بامیان) و اشغالِ نود درصد خاک افغانستان توسط نیروهای این گروه، بسیاری از تنظیم‌ها و احزاب جهادی دست از مبارزه و مقاومت برداشتند و به ممالک همسایه و بیگانه پناه بردند؛ اما سردار بزرگ مرحوم انوری هیچگاه دست از مبارزه و مقاومت بر ضد دهشت‌افکنان طالب و القاعده برنداشت؛ بلکه امیدوارتر از گذشته، رکن مهمی از جبهه‌ی متحد شمال بود و پس از کابل، در مزار شریف، تخار، دره‌صوف، شمالی و دیگر مناطق سنگرهای مقاومت را برافراشت و مردانه از تمامیت ارضی و حاکمیت ملی کشور در برابر یورش عوامل اجنبی به دفاع برخاست. به دلیل همین رشادت‌ها و پایداری‌ها، در سال ۱۳۷۷ ریاست جمهوری دولت اسلامی افغانستان به پاس مجاهدت‌ها و جانفشانی‌های ماندگار الحاج انوری در برابر حملات طالبان و تروریست‌های خارجی، رتبه‌ی «استر جنرالی» (بالاترین رتبه‌ی نظامی کشور پس از مارشالی) را به ایشان اعطا نمود و در طی فرمان جداگانه‌ی دولتی، رسماً ابلاغ و منظور نمود.

دور دومِ سیاست‌ورزی و دولتمداری

پس از فروپاشی گروه طالبان و حضور جامعه‌ی جهانی در افغانستان و شکل‌گیری روند سیاسی به منظور دولت‌سازی و تأمین ثبات، مرحوم انوري بار دیگر به دنیای سیاست و مدیریت گام نهاد. فعالانه در اجلاس «بن» که سرآغز فصل نوین در تاریخ کشور ما بود، مشارکت داشت و در ادارۀ موقتِ برآمده از اجلاس بن تحت زعامت حامد کرزی، سمت وزارت زراعت را احراز نمود؛ سپس در دوران حکومت انتخابی تحت ریاست کرزی به صفت والي كابل ايفاي وظيفه نمود. آنگاه به غرب کشور رفت و مسئولیت «ولایت» باستانی هرات را به عهده گرفت و مصدر خدمات ارزنده برای مردم شریف و بافرهنگ هرات گردید.

پس از ختم مأموریتِ فرمانده انوری در غرب کشور، وی مجدداً به کابل آمد و ضمن ادامه‌ی تحصیل در رشته‌ی علوم سیاسی در دانشگاه خوارزمی و دریافت لیسانس از آن مرکز آموزشی، در دومین انتخابات پارلمان افغانستان از پایتخت کشور وارد رقابت‌های انتخاباتی شد و با آرای قابل ملاحظه‌ی مردم کابل به حیث وکیل شورای ملی افغانستان انتخاب شد. در سومین انتخابات ریاست جمهوری، وی از تیم تحول و تداوم حمایت نمود و سپس به حیث مشاور ارشد رئیس جمهور در امور نظامی و امنیتی منصوب شد.

آثار قلمی سید حسین انوری

استر جنرال سید حسین انوری علاوه بر فعالیت‌های سیاسی و نظامی به اهمیت فرهنگ و نقش آن در اعتلای جامعه و رشد مردم افغانستان به خوبی آگاه بود و به همین دلیل به مطالعه و نوشتن بسیار علاقه مند بود. وی قبل از وفاتش سه عنوان کتاب در دوران بیماری که در کشور هندوستان بستری بود نوشته و به دست نشر سپرده شد.

عمده ترین آثار مکتوب مرحوم آقای انوری در دوره های مختلف به شرح ذیل است:

1.            ناسیونالیسم و انترناسیونالیسم

2.            کابل در آتش هوا و هوس رهبران

3.            انقلاب اسلامی و رسالت تقریب

4.            مردم من(دوجلد)

5.            رهیافت در چالش های دیروز و امروز افغانستان

6.            مقالات در نشریات دوران جهاد

7.            نقش مدیریتی سوره والعصر

8.            امت واحده در آئینه قران و سنت

9.            امام علی علیه السلام کیست؟

10.         مروری برتاریخ جهاد و مقاومت

11.         فریاد من

و سرانجام، این چهرۀ نامدار جهاد و سیاست، در پانزدهم سرطان سال 1395، رخ در نقاب کشید و خَلق عظیم را در اندوه و ماتم فرو برد. روحش شاد و یادش جاویدان باد!