تلنگر 

در بستر پرآشوب جوامع انسانی، میل به قدرت و ثروت همواره از انگیزه‌های بنیادین رفتارهای فردی و جمعی بوده است. اما آنچه سرنوشت ملت‌ها را رقم می‌زند، نه صرف این میل، بلکه «مسیر»ی است که برای دستیابی به آن برگزیده می‌شود. باید مشخص باشد که آیا این مسیر بر پایه اخلاق، اصول، مشروعیت و تلاش استوار است یا بر بنیان فریب، خشونت، تفرقه و بهره‌برداری از رنج‌ها و بحران‌های اجتماعی؟

افغانستان، با ساختار پیچیده قومی، مذهبی و فرهنگی‌اش، نمونه‌ای بارز از جامعه‌ای است که همواره در معرض موج‌سواری اجتماعی و فرصت‌طلبی‌های ساختاری بوده است. در این سرزمین، به‌ویژه در دهه‌های اخیر، هر زمان که خلأ یا بحران اجتماعی پدید آمده، گروه‌هایی با چهره‌ای به ظاهر عدالت‌خواهانه، اما با نیت منفعت‌طلبانه، پا به میدان گذاشته‌اند؛ گروه‌هایی که در پسِ نقاب دفاع از قوم، دین یا ملت، اهدافی جز تأمین منافع شخصی و گروهی خویش را دنبال نکرده‌اند. در برابر این جریان‌های مخرب، چهره‌هایی نیز بوده‌اند که با دانش، تعهد، تلاش و مسئولیت‌پذیری، در مسیر خدمت صادقانه به جامعه گام نهاده‌اند. این تقابل، واقعیت انکارناپذیر در فضای اجتماعی ماست.

جامعه سادات افغانستان نیز از این دوگانگی بی‌نصیب نمانده است. در میان این قوم اصیل و ریشه‌دار، شخصیت‌هایی پدید آمده‌اند که با جایگاهی برجسته در عرصه‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی، منادی وحدت و خدمت بوده‌اند. اما هم‌زمان، افرادی نیز سر بلند کرده و با چهره‌ای دغدغه‌مند، اما نیت سودجو، تلاش کرده‌اند با ایجاد انشقاق، نهادهای مردمی را تضعیف و مسیرهای وحدت‌آفرین را تخریب کنند.

به عنوان نمونه، در سال‌های اخیر، جمعی از نخبگان و فعالان جامعه سادات، نهاد را به‌نام «بنیاد و شورای جهانی سادات» به‌طور رسمی در کشور اتریش ثبت و تأسیس کردند؛ نهادی که با رویکردی شفاف، عقل‌محور و برنامه‌مدار، تلاش دارد تا بستری بین‌المللی برای توانمندسازی، همبستگی و صدای مشترک سادات فراهم سازد. این بنیاد و شورا با استقبال طیف‌های متنوعی از جامعه روبه‌رو شده و امید تازه‌ای برای یک حرکت جهانی و وحدت‌بخش فراهم کرده است.

با این حال، پس از تأسیس این بنیاد و شورا، برخی که منافع خود را در آن نیافتند، به‌جای همراهی و تلاش برای تقویت خواست های جمعی، کوشش می کنند تا با طرح عنوان های چون ” کنگره جهانی سادات، انجمن جهانی سادات، سازمان ملل سادات، اتحادیه ملل سادات” و… راهی برای انحصار طلبی پیدا کنند. این افراد، به‌جای تلاش جمعی، با رویکرد تفرقه‌افکنانه، سعی دارند حرکت‌های سالم را تخریب کرده و با تحریک احساسات قومی، شعارهای عوام‌فریبانه و فعالیت‌های مجازی انحرافی، افکار عمومی بخصوص جوانان ما را منحرف سازند.

تجربه تاریخی گواهی می‌دهد که هر حرکتی که بر پایه تفرقه، خودمحوری و منفعت‌طلبی بنا شده باشد، ماندگار نخواهد بود. در مقابل، مسیر صحیح آن است که همه افراد و گروه‌ها با رعایت اصول، صداقت در مشارکت، تمرکز بر منافع جمعی، و پرهیز از انحصارطلبی، در مسیر تقویت نهادهای موجود گام بردارند.

فرایند نهادسازی، هرچند دشوار، تدریجی و نیازمند صبر و همکاری است، اما تنها راه رهایی از بی‌برنامگی، پراکندگی و سوء‌استفاده‌های رایج به شمار می‌آید.

در پایان باید با صراحت گفت که امروز بیش از هر زمان دیگر، جامعه سادات نیازمند انسجام، اعتماد متقابل و مشارکت مسئولانه‌اند. هر فردی که صادقانه دغدغه خدمت به مردم و کشور را دارد، باید به جای تخریب، در مسیر اصلاح، تقویت و هم‌افزایی گام بردارد؛ وگرنه تاریخ، بی‌رحمانه قضاوت خواهد کرد که چه کسانی خادمان واقعی بودند و چه کسانی تنها به منافع خود اندیشیدند.